Over het kunstwerk en de relatie met de onderwijskundige visie

Academie Tien is een middelbare school met een brede kijk op ontwikkeling. Naast leren is er ruimte voor persoonlijke groei en verwondering. Voor het nieuwe schoolgebouw aan het Berlijnplein maakte kunstenaar Elisabet Stienstra daarom zeven kunstwerken van jonge mensen die thema’s als groei en kennis weerspiegelen. De gloednieuwe architectuur, het hooggelegen plein en de trappen zijn het toneel geworden van de figuren met hun attributen. Ze doen een beroep op je nieuwsgierigheid en je verbeelding.

De meer dan manshoge bronzen beelden bevinden zich op en rond het plein, dat naast schoolplein ook buurtplein is. We zien krachtige jonge mensen, zoals een jongen hoog boven ons, zittend op het dak. Hij houdt een boompje vast waaronder een ei bungelt. ‘Vallen, zweven’ heet een ander beeld, dat aan de luifel van de entree aan de pleinzijde hangt. Aan zijn haren te zien is deze jongen in een vrije val, maar tegelijkertijd bijt een vis in zijn voet en leest hij in alle rust een boek. En er zijn meer vreemde combinaties. Want wat te denken van het meisje dat met een bijenkorf op de vlucht lijkt, of van de Rococo dame die geometrische vormen tegen de muur slingert? Zijn dat abstracte verbeeldingen van kennis? En wat is de relatie met deze vrouw, die toch uit een heel ander tijdperk stamt? Wie vanaf de straat het hooggelegen plein via de trappartijen nadert, stuit op een mysterieuze nis met een deur. De jongen en het meisje die ervoor tot stilstand zijn gekomen, lijken bezig het mysterie van de nis te ontrafelen.

‘Droomtheater’ heet het kunstwerk van Elisabet Stienstra. De fantasierijke en surreële situaties van de bronzen figuren kennen we allemaal uit onze dromen: je valt, vlucht, zweeft, zit in de knoop en de vreemdste combinaties zijn mogelijk. Stienstra wil met haar beelden verwondering en nieuwsgierigheid wekken en onze fantasie prikkelen. De beelden zijn geïnspireerd op hoe wij ons ontwikkelen. Door kennis en ervaringen op te doen, om die vervolgens tijdens onze slaap te verwerken. Het ontwerp van het schoolgebouw deed Stienstra denken aan het ‘geheugentheater’ van Giulio Camillo (1480 – 1544). Deze Italiaanse filosoof bedacht en bouwde een theater waar je via het podium binnen kwam en via zeven tribunes, zeven stadia van ontwikkeling doorliep naar een volwaardig mens-zijn. Ook Academie Tien wil dat de leerlingen zich volwaardig ontwikkelen. En ook in het schoolgebouw kom je op een centrale plek binnen, waarna je naar de verschillende niveaus en leerpleinen gaat. Door te kiezen voor zeven kunstwerken verwijst Stienstra naar het geheugentheater.

Over het kunstwerk en de relatie met de nieuwbouw

Het schoolontwerp van Wiersema architecten en Architecten Cie. doet door zijn klassieke opbouw denken aan een klassieke Italiaanse villa. Door gebruik te maken van het natuurlijke hoogteverschil en door schoolgebouw en een sportvoorziening te combineren – het openbare plein is het dak van een sporthal – ontstaan de voor Italiaanse renaissancetuinen typerende trappen en terrassen. De sculpturen van Stienstra zijn verweven met het gebouw en de buitenruimte. Ze vertellen er een verhaal en vormen er een parallelle wereld. Op gezette tijden worden ze zelfs onderdeel van de mensenstroom. Ze staan niet op sokkels maar rechtstreeks op het plein, zitten op een plantenbak of op de gevel. Hoezeer de beelden onderdeel van de school zijn, blijkt ook uit de figuren zelf, die een afspiegeling zijn van de scholieren van Academie Tien en hun verschillende culturele achtergronden en waarvoor daadwerkelijk enkele leerlingen model stonden.

Over de kunstenaar

Elisabet Stienstra studeerde aan de Academie Minerva in Groningen en daarna aan de Rijksakademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam. Haar sculpturen, meestal mensfiguren, weet ze op een klassieke manier te verbinden aan de huidige tijd en de plek waarvoor zij ze maakt. Door grote thema’s en klassieke verhalen niet te schuwen, doorstaan ze de waan van de dag. Stienstra: ‘De beelden voor Academie Tien vertellen elk apart en samen een verhaal over mens-zijn, over kennis en wijsheid, over voelen en begrijpen. De beelden zijn herkenbaar en vervreemdend tegelijk.’

1,5% voor kunst

Utrecht kent sinds 1954 een percentageregeling voor publieke (ver)bouwprojecten. Anderhalf procent van de bouwsom wordt gebruikt voor kunst. Kunst komt in nauwe samenspraak met gebruikers, architect en de eigenaar van het gebouw tot stand. De Adviescommissie Beeldende Kunst en Vormgeving bewaakt de kwaliteit. Dankzij de regeling zijn er inmiddels in alle wijken van de stad bijzondere kunstwerken.